Το χάος, η Έρις, το Σύμπαν και τα πάντα

~ δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Φαινόμενα στις 20/10/2012

Πολύ λόγος γίνεται τον τελευταίο καιρό για το Χάος. Ακούμε τη λέξη πιο συχνά από ποτέ, εμποτισμένη σχεδόν πάντα με αρνητική έννοια. Ακούμε για τον κίνδυνο να βυθιστεί η χώρα αλλά και ο πλανήτης ολόκληρος μέσα στο Χάος, αυτή την παμφάγα σκοτεινή δίνη που απειλεί να καταβροχθίσει την κοινωνία και να ανατρέψει τους θεσμούς, τις παραδόσεις και τις θρησκείες, που απειλεί τον τρόπο ζωής μας, την ασφάλειά μας και που θέλει να γκρεμίσει το Status Quo που με τόσο κόπο έχει οικοδομηθεί.

Το μεγαλύτερο αγαθό των ανθρώπινων κοινωνιών έχει γίνει η ασφάλεια. Ποιος νοιάζεται για ελευθερία όταν μπορείς απλά να γεράσεις και να πεθάνεις με την ησυχία σου, εντοιχισμένος στη θαλπωρή των πλαισίων που απλόχερα σε περιστοιχίζουν;  Ποιος χρειάζεται την αβεβαιότητα της αλλαγής, όταν μπορείς να παραμείνεις στην σιγουριά της στασιμότητας;

Το Χάος είναι κακό, είναι απρόβλεπτο, είναι μη-ελέγξιμο. Σε ένα χαοτικό περιβάλλον δεν υπάρχουν κανόνες και νόμοι. Υπάρχουν μόνο πιθανότητες και επιλογές. Το Status Quo δε βασίζεται πάνω σε πιθανότητες και επιλογές. Είναι θεμελιωμένο πάνω σε βεβαιότητες και υπακοή. Δε βασίζεται πάνω σε σχετικότητα αλλά σε απολυτότητα. Πάνω σε αιτίες και αποτελέσματα. Το Χάος είναι κακό. Η Τάξη είναι καλή. Το Χάος είναι αφύσικο. Η Τάξη είναι φυσική. Το Χάος είναι σκοτάδι. Η Τάξη είναι φως… Ή τουλάχιστον έτσι μας έχουν μάθει να πιστεύουμε.

Αλλά σε ένα κβαντικό σύμπαν άπειρων πιθανοτήτων, τα πράγματα δεν είναι ποτέ τόσο απλά, άσπρο και μαύρο. Δεν είναι καν γκρι. Είναι ένα εντυπωσιακό ουράνιο τόξο που δε χωράει σε κουτιά και πλαίσια. Ο άνθρωπος έχει προσπαθήσει πολύ σκληρά να χωρέσει το σύμπαν σε εύκολα και διακριτά κουτάκια, έτσι ώστε να το κατηγοριοποιήσει, να το καταλάβει και να το ελέγξει. Έκοψε από δω, τράβηξε από κει, αλλά δεν τα κατάφερε. Προσπάθησε να εγκλωβίσει το σύμπαν στα μαθηματικά, προσπάθησε να το φυλακίσει μέσα σε ηλεκτρονικούς υπολογιστές, έσκαψε όλο και πιο βαθιά, αλλά στο τέλος το σύμπαν πάντα ξέφευγε με μια χαριτωμένη κβαντική πιρουέτα.

Καλώς ήρθατε λοιπόν στην άλλη πλευρά του Χάους. Εδώ που η αλλαγή φέρνει ανανέωση, εδώ που η ελευθερία δεν είναι σκλαβιά, εδώ όπου πάντα υπάρχουν επιλογές και όπου ο χρόνος είναι φορέας αναγέννησης και όχι θανάτου. Εδώ μπορείτε να διασκεδάσετε και να παίξετε, να πειραματιστείτε χωρίς φόβο και να φτιάξετε τους κανόνες που σας αρέσουν, ή να τους καταργήσετε εντελώς, αν αυτό σας εξιτάρει περισσότερο. Εδώ μπορείτε να ενθουσιαστείτε, αν θυμάστε ακόμα πώς να το κάνετε…

Ας υποθέσουμε λοιπόν για λίγο ότι βρισκόμαστε σε μια Προσωρινά Αυτόνομη Ζώνη, όπως θα έλεγε και ο Χακίμ Μπέι. Μια ζώνη όπου δεν ισχύουν οι νόμοι και οι κανόνες της «συμβατικής πραγματικότητας». Τινάξτε από πάνω σας τα δεσμά της γραμμικής σκέψης και ακολουθήστε με στις σκουληκότρυπες του χρόνου καθώς σας ξεναγώ στο ζωντανό λαβύρινθο του Χάους.

Να σας συστήσω λοιπόν την Έριδα. Κόρη του Χάους και της Νυκτός, αδελφή του Άρη κατά πολλούς, αλλά οι γενεαλογίες των θεών είναι λίγο μπερδεμένες οπότε επιφυλασσόμαστε και για τον πατέρα και για τον αδελφό. Θεά της ζήλιας, της διχόνοιας, των τσακωμών και περήφανη μητέρα της Λήθης, του Πόνου, της Δυσνομίας, του Φόνου, του Όρκου και άλλων όμορφων τέκνων. Γενικά όπως καταλαβαίνετε οι αρχαίοι Έλληνες δεν την συμπαθούσαν ιδιαίτερα. Μόνη θετική αναφορά είναι από τον Ησίοδο, ο οποίος παραδέχεται πως όταν είναι κεφάτη μας παροτρύνει να είμαστε δημιουργικοί. Η Έρις έγινε διάσημη λόγω του περιστατικού με το χρυσό μήλο της. Ο Δίας θεώρησε καλή ιδέα να μην καλέσει την Έριδα στο κοσμικό γεγονός του γάμου της Θετιδας και του Πηλέα λόγω του ταλέντου της να τα κάνει όλα μπάχαλο. Τσαντισμένη εκείνη, μεταμφιέστηκε, παρείσφρησε στο γάμο, ήπιε λίγο παραπάνω και άφησε ένα χρυσό μήλο που έφερε την επιγραφή «τη καλλίστη» (αφιερωμένο στην ομορφότερη) να κυλήσει στην αίθουσα χορού και μετά βαρέθηκε και πήγε να φάει ένα χοτ-ντογκ για να ισιώσει το στομάχι της.

Η Αθηνά, η Ήρα και η Αφροδίτη θέλησαν να οικειοποιηθούν το μήλο και ο Δίας είχε τη δεύτερη φαεινή του ιδέα, να αφήσει έναν θνητό να αποφασίσει σε ποια από τις 3 θεές θα καταλήξει. Ο θνητός αυτός ήταν ο νεαρός Τρώας ονόματι Πάρης και η συνέχεια είναι γνωστή. Το μήλο το πήρε η Αφροδίτη, ο Πάρης πήρε την Ελένη και τα υπόλοιπα είναι ιστορία.

Ηθικό δίδαγμα: Πάντα να καλείτε την Έρις στα πάρτι σας. Για όσους ακόμα δεν πιάσατε τον συμβολισμό, επιτρέψτε μου να σας κάνω λίγο πιο λιανά τι ήθελαν να πουν οι αρχαίοι Έλληνες: Όσο και προσπαθήσετε να κρατήσετε το Χάος μακριά από τη ζωή σας, αυτό πάντα θα βρίσκει έναν τρόπο να τρυπώνει, και όσο περισσότερο το διώχνετε, τόσο πιο «ζημιάρικη» θα είναι η εμφάνισή του.

Η Έριδα εξαφανίστηκε μετά από εκείνο το ατυχές περιστατικό (που είναι πολύ σημαντικό για τους Ντισκορντιανούς και ονομάζεται η «Αρχική Προσβολή») και αναδύθηκε πάλι στην Ρώμη με το όνομα Ντισκόρντια. Τότε απεικονιζόταν σαν μια σκυθρωπή γυναίκα με βλοσυρό βλέμμα, ντυμένη με ένα απαλό λεπτό φόρεμα που έκρυβε ένα μαχαίρι στο στήθος της. Όπως έχουν παρατηρήσει πολλοί, όλες οι γυναίκες θα ήταν σκυθρωπές και βλοσυρές αν έκρυβαν ένα παγωμένο μαχαίρι στο στήθος τους. Στη συνέχεια, η Έρις/Ντισκόρντια ξεθώριασε και χάθηκε στα ρεύματα της μυθολογίας.

Για πάντα; Όχι. Μεταφερόμαστε στις ΗΠΑ, στη δεκαετία του 50, σε μια κλασική αίθουσα μπόουλινγκ. Να σας συστήσω δύο νεαρούς. Ο ένας ονομάζεται Greg Hill και ο άλλος Kerry Thornley. Εδώ είναι που κάνει την επανεμφάνιση της η Έριδα, για να αποκαλύψει στους δύο αυτούς νεαρούς (που αργότερα αυτοανακηρύχθηκαν ως Προφήτες της ιδιότυπης θρησκείας της) το μήνυμά της και να βοηθήσει την ανθρωπότητα να βγει από το άσχημο τριπάκι που έχει μπλεχτεί εδώ και αιώνες. Ας δούμε την εικόνα της αποκάλυψης μέσα από τα μάτια των πρωταγωνιστών, όπως την περιέγραψαν στο Principia Discordia, την Βίβλο του Ντισκορντιανισμού:

Το Ιερό Σύμβολο της Έριδας, που αποκαλύφθηκε στον Μαλακλύψ το Νεώτερο και τον Ομάρ Ρέιβενχαρστ…

«[…το σύμβολο] Ήταν ένα διάγραμμα, κάτι σαν ένα Γιν-Γιανγκ με ένα πεντάγωνο στην μία πλευρά και ένα μήλο στην άλλη».

Την Πέμπτη νύχτα μετά την αποκάλυψη του, ο καθένας τους, είδε ένα ζωντανό όνειρο με μια λαμπρή γυναίκα, που είχε μάτια απαλά σαν πούπουλα και βαθιά όσο η ίδια η αιωνιότητα, και για σώμα έναν υπέροχο χορό ατόμων και κόσμων. Πυροτεχνήματα καθαρής ενέργειας σχημάτιζαν τα ξέπλεκα μαλλιά της και ουράνια τόξα υλοποιούνταν και διαλύονταν, καθώς μιλούσε με μια ζεστή και ευγενική φωνή.

Έχω έρθει να σας πω πως είστε ελεύθεροι. Πολλές γενιές πριν, άφησα τον άνθρωπο, ώστε να εξελιχθεί. Γυρίζω τώρα για να βρω αυτή την εξέλιξη να πλησιάζει την ολοκλήρωσή της, μα να επιβραδύνεται από φόβο και παρανόηση.

Χτίσατε για τους εαυτούς σας ψυχικές πανοπλίες, θωρακιστήκατε μέσα τους, η όρασή σας είναι περιορισμένη, οι κινήσεις σας άτσαλες και επίπονες, το πνεύμα σας καμένο από τον ήλιο.

Εγώ είμαι το χάος. Είμαι η ουσία από την οποία οι καλλιτέχνες και οι επιστήμονές σας πλάθουν τους ρυθμούς τους. Είμαι το πνεύμα που κάνει τα παιδιά και τους κλόουν σας να γελάν με ευτυχισμένη αναρχία. Εγώ είμαι το Χάος. Είμαι ζωντανή και σας λέω πως είστε ελεύθεροι.

Τους επόμενους μήνες, μελέτησαν φιλοσοφίες και θεολογίες και έμαθαν πως αρχικά η Έρις, ή Discordia, ενέπνεε στους αρχαίους φόβο λόγω της διασπαστικής φύσης της. Πράγματι, η ίδια η έννοια του χάους, θεωρείτο ακόμη συνώνυμη της σύγκρουσης και αντιμετωπιζόταν ως κάτι αρνητικό.

«Δεν είναι να απορείς που τα πράγματα είναι τόσο γαμημένα», κατέληξαν, «τα έχουν καταλάβει όλα από την ανάποδη». Ανακάλυψαν πως η αρχή και η έννοια της αταξίας, ήταν τόσο σημαντική όσο ακριβώς και αυτή της τάξης.

Με αυτά κατά νου, μελέτησαν το παράξενο Γιν-Γιανγκ. ¨Ένα απόγευμα, κατά την διάρκεια ενός διαλογισμού τους, άκουσαν μια φωνή.

Ονομάζεται το Ιερό Χάο. Σας ορίζω Φύλακές του. Μέσα του θα βρείτε ό,τι επιθυμείτε. Να αναφέρεστε σε μένα ως Έριδα, για να δείχνετε την αντίθεση με το Πεντάγωνο. Πείτε στην εγκλωβισμένη ανθρωπότητα, πως δεν υπάρχουν κανόνες, εκτός αν επιλέξουν να εφεύρουν κανόνες. Να θυμάστε πως δεν υφίσταται τυραννία στο Βασίλειο της Σύγχυσης. Για περαιτέρω πληροφορίες, συμβουλευτείτε την επίφυσή σας

Αυτό και έκαναν λοιπόν. Συμβουλεύτηκαν την επίφυσή τους, αποφάσισαν να μην παίρνουν τα πράγματα τόσο στα σοβαρά, αποφάσισαν να απαντήσουν στη βλοσυρή Τάξη με χαρωπό Χάος για να ισορροπήσουν λίγο τη ζυγαριά.

Αυτοανακηρύχθηκαν αρχιερείς της τρέλας τους και ξέσπασαν σε γέλια. Και επειδή το γέλιο είναι μεταδοτικό, βρήκαν κι άλλους πρόθυμους να πετάξουν από πάνω τους την πανοπλία της Υπερβολικής Σοβαρότητας και να ξεπεζέψουν από το δυσκίνητο άρμα της Βαρετής Τάξης. Ανθρώπους πρόθυμους να οπλιστούν με την ασπίδα της Ελαφρότητας και το κοφτερό ξίφος του Χιούμορ, να καβαλήσουν πάνω στον πήγασο του Δημιουργικού Χάους και να θυμηθούν ότι η ζωή είναι μια διασκεδαστική περιπέτεια και όχι καταναγκαστική εργασία. Ανθρώπους πρόθυμους να αγκαλιάσουν πρόθυμα την δημιουργική πλευρά και του Χάους και της Τάξης και να απορρίψουν την αρνητική πλευρά του Χάους σαν ένα ανεπιθύμητο αντίστοιχο της αρνητικής Τάξης. Κι αν δεν καταλαβαίνετε μην ανησυχείτε. Κανείς δεν καταλαβαίνει ούτως ή άλλως.

Έτσι υλοποιήθηκε στην πραγματικότητά μας το περίφημο Principia Discordia, το βιβλίο που περιέχει όλη την αντι-φιλοσοφία του Ντισκορντιανισμού, ενός αστείου μεταμφιεσμένου σε θρησκεία αλλά και μιας θρησκείας μεταμφιεσμένης σε αστείο ταυτόχρονα γιατί είπαμε, τα πράγματα είναι και άσπρο και μαύρο και μωβ (με πουά βούλες) ταυτόχρονα. Απλά ο καθένας βλέπει αυτό που θέλει, ανάλογα με τα φίλτρα που έχει ενεργοποιημένα. Η θρησκεία-παρωδία του Ντισκορντιανισμού είναι βασισμένη πάνω στο Χιούμορ, θανάσιμο αμάρτημα στις σοβαρές Θρησκείες με τη Μία Αλήθεια που έχουν αιματοκυλήσει την ανθρωπότητα τόσους αιώνες. Χιούμορ, ναι, γιατί αν δεν μπορείς να αστειευτείς με τον Θεό σου, τότε είσαι άξιος της μοίρας σου (και του Θεού σου).

Και μιας και είπαμε για χιούμορ, να σας συστήσω τον κύριο Ρόμπερτ Άντον Γουίλσον, Πάπα του Ντισκορντιανισμού, Φορέα του Λόγου της Έριδας, φιλόσοφο, συγγραφέα, μελετητή, κωμικό, γκουρού, αποκρυφιστή, συνομωσιολόγο, ερευνητή, φαρσέρ, δάσκαλο, πρωτοπόρο, ψυχοναύτη και πολλά άλλα πράγματα που θα σας αφήσω να ανακαλύψετε μόνοι σας. Όλοι, ούτως ή άλλως, ανακαλύπτουν τον Γουίλσον όταν είναι έτοιμοι να τον ανακαλύψουν. Ακόμα και αυτοί που δεν τον ανακαλύπτουν ποτέ, αν καταλαβαίνετε τι εννοώ…

Ο Γουίλσον ήταν αυτός που διέδωσε τον Ντισκορντιανισμό, δημοσιεύοντας αυτούσια αποσπάσματα από το Principia Discordia ως εισαγωγή στα κεφάλαια του Illuminatus! Trilogy, αλλά δεν έμεινε εκεί. Εμπλούτισε την αντι-φιλοσοφία του Ντισκορντιανισμού με νέες ιδέες και πρακτικές, έδωσε «σάρκα και οστά» στους αντιήρωές της και την υιοθέτησε σαν στάση ζωής μέχρι την ημέρα που αποφάσισε να μας αφήσει. Φυσικά, έχει γράψει την εισαγωγή στην ανεπίσημα επίσημη 5^η έκδοση του Principia Discordia, η οποία διανέμεται δωρεάν μέσω διαδικτύου και την οποία φυσικά πρέπει να κατεβάσετε και να ξεκοκαλίσετε, έχοντας πάντα στο μυαλό σας ότι οι Ντισκορντιανοί απαγορεύεται να πιστεύουν αυτά που διαβάζουν.

Για την ακρίβεια, οι Ντισκορντιανοί δεν πιστεύουμε σε τίποτα, αλλά ταυτόχρονα δεν απορρίπτουμε και τίποτα. Ζούμε σε μια ρευστή κατάσταση όπου τα πάντα είναι διαβαθμίσεις πιθανοτήτων, ένα παιχνίδι με άπειρες επιλογές όπου οι οποιεσδήποτε δεσμεύσεις και όρια είναι κοινές συμβάσεις που βοηθούν στην επικοινωνία και όχι απαράβατοι νόμοι. Φυσικά, όσο Τρελοί κι αν είμαστε, κανείς δεν αρκετά Τρελός ώστε να ισχυριστεί πως η πραγματικότητα δε λειτουργεί μέσα σε κάποια όρια, απλά αυτό που λέμε είναι ότι τα όρια αυτά είναι πολύ πιο εύπλαστα από όσο νομίζουν οι περισσότεροι.

Για αυτό και οι Ντισκορντιανοί δεν έχουμε, ούτε θα μπορούσαμε να έχουμε Δόγμα. Στη θέση του Δόγματος, που είναι απόλυτες πεποιθήσεις, έχουμε το Κάτμα, που είναι σχετικές μετα-πεποιθήσεις. Το κεντρικό Κάτμα του Ντισκορντιανισμού λέει: Όλες οι υποθέσεις είναι αληθείς κατά μια έννοια, ψευδείς κατά μια έννοια, ανούσιες κατά μια έννοια, αληθείς και ψευδείς κατά μια έννοια, αληθείς και ανούσιες κατά μια έννοια, ψευδείς και ανούσιες κατά μια έννοια και αληθείς και ψευδείς και ανούσιες κατά μια έννοια. Ο Ρόμπερτ Άντον Γουίλσον μάλιστα ισχυρίζεται πως αν επαναλάβει κάποιος το Κάτμα αυτό 666 φορές τότε θα αγγίξει τη φώτιση… κατά μια έννοια…

Ο al_X είναι χειροτονημένος Πάπας της Στοάς του Σάπιου Μήλου (Rotten Apple LTD), Φορέας του Λόγου της Έριδας  και διαχειριστής του www.discordia.gr, όπου ενίοτε δημοσιεύει εξόχως ανόητα άρθρα με σκοπό την ευχαρίστηση της επίφυσής σας.