~ του Ρόμπερτ Άντον Γουίλσον
Αν κάνετε μια βόλτα σε ένα μουσείο τέχνης, θα παρατηρήσετε πως ο Βαν Γκονγκ δεν ζωγραφίζει τον ίδιο κόσμο που ζωγραφίζει ο Ρέμπραντ, ο Πικάσο δε βλέπει τον κόσμο όπως τον βλέπει ο Γκόγια, ο Σαλβαντόρ Νταλί δεν μοιάζει με κανέναν άλλο πέρα από τον εαυτό του και γενικά, κανείς πρωτοκλασάτος καλλιτέχνης δεν έγινε «κλασικός» κάνοντας κάτι που είχε ήδη γίνει, ή ακολουθώντας τις πρακτικές και τις συνήθειες που ακολουθούσαν όλοι οι άλλοι της εποχής του.
Και στην επιστήμη, τα ονόματα του Αϊνστάιν, των Κιουρί, του Μπορ, του Χάιζενμπεργκ, του Σκρόντινγκερ, του Τζον Μπελ κλπ, συνεχίζουν να ζουν μέχρι σήμερα επειδή κανείς τους δεν είχε σαν Ευαγγέλιο τα λόγια και τους νόμους του Νεύτωνα. Έκαναν όλοι πρωτότυπες και απρόβλεπτες πρωτοπορίες στη βασική θεωρία.
Και, στην περίπτωση που πιστεύετε πως όλα αυτά ισχύουν στο πλαίσιο των «τεχνών και επιστημών», σκεφτείτε τους πιο επιτυχημένους βιομήχανους. Ο Χένρι Φορντ δεν έγινε πλούσιος αντιγράφοντας το ατμόπλοιο του Φούλτον. Έφτιαξε ένα τόσο φτηνό αυτοκίνητο που ήταν προσιτό από όλους. Ο Χάουαρντ Χιουζ έκανε ταινίες που κανείς άλλος δε θα τολμούσε να κάνει, και συνέχισε μεταπηδώντας στον χώρο των αερογραμμών, όπου έφερε κι εκεί επαναστατικές ιδέες. Ο Μπακμίνστερ Φούλερ δεν αντέγραψε την κυβική αρχιτεκτονική άλλων αρχιτεκτόνων, αλλά ανακάλυψε τον Geodesic dome. Με μια πρόσφατη καταμέτρηση, υπάρχουν πάνω από 300,000 δικά του κτίρια, κάνοντάς τον ίσως τον πιο επιτυχημένο αρχιτέκτονα στην ιστορία. Ο Στιβ Βόζνιακ δεν αντέγραψε τους υπολογιστές της εποχής του, αλλά ανακάλυψε έναν που ακόμα και ένας αδαής από τεχνολογία (όπως είμαι εγώ) θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει (και ακόμα και να ευχαριστηθεί), ο Μπιλ Γκέιτς ανακάλυψε νέα είδη λογισμικού κλπ.
Χρειαζόμαστε συχνή υπενθύμιση αυτής της αλήθειας, γιατί ζούμε σε ένα κόσμο που μια πληθώρα από πανίσχυρες δυνάμεις δουλεύουν μέσα στο κεφάλι μας, από τη στιγμή της γέννησής μας, στο σχολείο και στην εργασία μας, δυνάμεις που προσπαθούν να καταπιέσουν και να καταστείλουν των ατομικότητά μας, τη δημιουργικότητά μας, και πάνω απ’ όλα την περιέργειά μας. Με λίγα λόγια προσπαθούν να καταστρέψουν οτιδήποτε μας δίνει κίνητρο και μας κάνει να σκεφτόμαστε ανεξάρτητα.
Οι γονείς μας ήθελαν να φερόμαστε όπως τα υπόλοιπα παιδιά της γειτονιάς μας. Έκαναν σαφές ότι δεν ήθελαν ένα παιδί το οποίο να φαίνεται «περίεργο», «παράξενο» και «διαφορετικό», ή (θεός φυλάξει) «υπερβολικά έξυπνο για την ηλικία του».
Μετά πήγαμε στο σχολείο, σε μια μοίρα χειρότερη από τον Θάνατο και την Κόλαση. Είτε καταλήξαμε σε κάποιο δημόσιο σχολείο, είτε σε κάποιο ιδιωτικό, μάθαμε δύο βασικά πράγματα:
1. Υπάρχει Μία Σωστή Απάντηση για κάθε Ερώτηση
2. Εκπαίδευση σημαίνει να απομνημονεύεις τη Σωστή Απάντηση και να την παπαγαλίζεις σε μια «Εξέταση».
Η ίδια τακτική ακολουθείται καθ’ όλη τη διάρκεια της «εκπαίδευσής» μας στο Γυμνάσιο και το Λύκειο και (πέρα από λίγες εξαιρέσεις) στο Πανεπιστήμιο.
Σε όλη της διάρκεια αυτής μας της «εκπαίδευσης» βομβαρδιζόμαστε από την οργανωμένη θρησκεία. Οι περισσότερες θρησκείες, σ’ αυτό το μέρος του κόσμου, μας μαθαίνουν κι αυτές την «μία σωστή απάντηση», την οποία οφείλουμε να αποδεχτούμε χωρίς πολλά πολλά. Ακόμα χειρότερα, επιχειρούν να μας τρομοκρατήσουν με απειλές μεταθανάτιων βασανιστηρίων, όπου θα ψηνόμαστε, θα τηγανιζόμαστε και θα βράζουμε, αν τολμήσουμε να αρχίσουμε να σκεφτόμαστε, έστω και λίγο.
Μετά από 18-30 χρόνια αυτής της πλύσης εγκεφάλου, μας αμολάνε στην αγορά εργασίας, όπου μαθαίνουμε και προσπαθούμε να γίνουμε κουφοί, χαζοί και τυφλοί. Οφείλουμε να λέμε στους ανωτέρους μας πάντα αυτό που θέλουν να ακούσουν, αυτά που ταιριάζουν στις προκαταλήψεις που κουβαλάνε και στον τρόπο με τον οποίο σκέφτονται. Αν παρατηρήσουμε κάτι το οποίο δε θα θέλουν να ξέρουν, μαθαίνουμε να μένουμε σιωπηλοί. Αν δεν το κάνουμε…
«Άλλη μια λέξη να βγει από το στόμα σου, θα σε απολύσω!»
Όπως λέει και ο Μπομπ Ντομπς, «Ξέρεις πόσο χαζός είναι ο μέσος άνθρωπος; Ε, λοιπόν, μαθηματικά μιλώντας, οι μισοί από αυτούς είναι ακόμα πιο χαζοί».
Ο «Μπομπ» μπορεί να έχει μπερδέψει τις μαθηματικές ερμηνείες του μέσου όρου και του ποσοστού, αλλά πέρα απ’ αυτό πέτυχε κέντρο. Μισοί από τους ανθρώπους που γνωρίζεις, φαίνονται να είναι πιο χαζοί κι από ένα σακί με πέτρες. Δεν γεννήθηκαν έτσι. Κάθε μωρό όταν γεννιέται έχει μια έμφυτη περιέργεια και τάση για πειραματισμό και για εξερεύνηση. Παίρνει περίπου το ένα τρίτο της ζωής μας για να καταστραφεί αυτή η περιέργεια και η τάση για πειραματισμό, αλλά τελικά, τις περισσότερες φορές, καταλήγουμε να γίνουμε μέλη ενός πειθήνιου κοπαδιού.
Τα ανθρώπινα κοπάδια ξεκίνησαν με μέλη που ήταν πιθανές ιδιοφυίες, πριν η καλοσχεδιασμένη συνομωσία της κοινωνικής ομοιομορφίας καταστρέψει τα μυαλά τους. Όλοι μας μπορούμε να επαναδιεκδικήσουμε αυτή τη χαμένη ελευθερία μας, άμα το θέλουμε αρκετά και προσπαθήσουμε σκληρά για αυτό.
Εγώ δουλεύω πάνω σ’ αυτό τα τελευταία 50 χρόνια, και ακόμα και σήμερα, κομμάτια του εαυτού μου λειτουργούν σαν ρομπότ ή ζόμπι. Το να μάθει κάποιος «το πώς να γίνει αυτό που είναι» (για να χρησιμοποιήσουμε και μια φράση του Νίτσε), μπορεί να πάρει μια ολόκληρη ζωή, αλλά σίγουρα είναι το καλύτερο παιχνίδι που υπάρχει!
