Τα 8 κυκλώματα του εγκεφάλου

~~ από την προσπάθεια μετάφρασης αυτού του άρθρου στη Wikipedia.

To μοντέλο των 8 κυκλωμάτων της συνείδησης είναι ένα μοντέλο αντίληψης που προτάθηκε από τον Δρ. Τίμοθυ Λίρι. Ο Λίρι πίστευε πως είναι καλύτερο να αντιμετωπίζουμε τον εγκέφαλο σαν μια ομάδα από 8 κυκλώματα, ή αλλιώς «επίπεδα», «ταχύτητες» ή «μίνι-εγκέφαλοι». Κάθε επίπεδο υποτίθεται πως αντιπροσωπεύει ένα ανώτερο επίπεδο εξέλιξης από το προηγούμενό του.

Ο Λίρι παρουσίασε ένα μοντέλο βασισμένο πάνω στην ασύμμετρη λειτουργία του εγκεφάλου και τον διαχωρισμό των λειτουργιών του στα δύο ημισφαίρια (το ένα ελέγχει τη γλώσσα, το άλλο κανονίζει την αντίληψη), προχώρησε όμως τα συμπεράσματά του πέρα από τους κλασικούς νόμους της νευροψυχολογίας. Τα πρώτα τέσσερα επίπεδα, που ο Λίρι τοποθέτησε στον αριστερό εγκεφαλικό λοβό, είναι υπεύθυνα για την επιβίωση των οργανισμών στον πλανήτη, τα άλλα τέσσερα , που ο Λίρι τοποθέτησε στον δεξί εγκεφαλικό λοβό, χρησιμεύουν στην μελλοντική εξέλιξη των ανθρώπων και παραμένουν αδρανή στην πλειονότητα του ανθρώπινου είδους.

Τα οκτώ κυκλώματα είναι:

1. Το Κύκλωμα Βιο-Επιβίωσης είναι υπεύθυνο για τις πιο πρώιμες μεθόδους επιβίωσης και τον βασικό διαχωρισμό όλων των αντικειμένων σε επιβλαβή και ασφαλή. Αυτό το κύκλωμα λέγεται πως πρωτοεμφανίστηκε στην πολύ αρχική εξέλιξη του εγκεφάλου των ασπόνδυλων. Είναι το πρώτο κύκλωμα που ενεργοποιείται στον εγκέφαλο ενός νεογνού. Ο Λίρι υποστηρίζει πως το κύκλωμα αυτό διεγείρεται από τις οπιούχες ουσίες. Επίσης το κύκλωμα αυτό μας εισάγει σε μία μονοδιάστατη αντίληψη: εμπρός και πίσω (π.χ. εμπρός προς την τροφή, την θρέψη και αυτού που θεωρείται ως ασφαλές, και πίσω – μακριά από τον κίνδυνο και τους κυνηγούς).
2. Το Συναισθηματικό Κύκλωμα είναι υπεύθυνο για το ατόφιο συναίσθημα και τον διαχωρισμό της συμπεριφοράς σε ενεργητική (κυριαρχική) και παθητική (ενδοτική). Το κύκλωμα αυτό πρωτοεμφανίστηκε στα σπονδυλωτά. Στους ανθρώπους, ενεργοποιείται όταν το παιδί μαθαίνει να περπατάει. Ο Λίρι το συσχετίζει με το αλκοόλ. Μας εισάγει μια δεύτερη διάσταση, πάνω και κάτω και συσχετίζεται με τις επεκτατικές πολιτικές και τα παιχνίδια κυριαρχίας στις αγέλες (πάνω, όπως όταν κορδώνει κάποιος το κορμί του για να δείξει κυριαρχία, και κάτω, όπως όταν καμπουριάζει από δειλία, η παθητική στάση με την ουρά στα σκέλια).
3. Το Συμβολικό Κύκλωμα είναι υπεύθυνο για τη λογική και την συμβολική σκέψη. Ο Λίρι λέει πως το κύκλωμα αυτό πρωτοεμφανίστηκε όταν τα ανθρωποειδή άρχισαν να ξεχωρίζουν από τους υπόλοιπους. Ο Λίρι πίστευε πως το κύκλωμα αυτό ενεργοποιείται από την καφεΐνη, την κοκαΐνη και άλλες διεγερτικές ουσίες. Το κύκλωμα αυτό εισάγει την τρίτη διάσταση, αριστερά και δεξιά και σχετίζεται με την εξέλιξη της αμφιχειρίας και του χειρισμού αντικειμένων (ονομάζεται επίσης από τον Λίρι και ως Κύκλωμα Ευλυγισίας-Συμβολισμού και από τον Ρόμπερτ Άντον Γουίλσον ως Σημασιολογικό Κύκλωμα.
4. Το Εσωτερικό Κύκλωμα είναι υπεύθυνο για την λειτουργία εντός του πλαισίου μιας κοινωνικής ομάδας και την μετάδοση κουλτούρας, πολιτισμού και ιδεών στο χρόνο. Το κύκλωμα αυτό μάλλον αναπτύχθηκε μαζί με την εξέλιξη των φυλών. Ο Λίρι δε συσχέτισε ποτέ κάποια ουσία μαζί του, μετέπειτα μελετητές όμως το συσχέτισαν με το MDMA. Το τέταρτο κύκλωμα περιέχει τους ηθικούς-κοινωνικούς/σεξουαλικούς κανόνες που περνάνε από γενιά σε γενιά και αποτελεί εισαγωγή στην τέταρτη διάσταση – τον χρόνο. (ονομάζεται επίσης από τον Λίρι και τον Γουίλσον Κοινωνικό-Σεξουαλικό Κύκλωμα).
5. Το Νευροσωματικό Κύκλωμα, είναι το πρώτο από τα «ανώτερα» κυκλώματα του δεξιού ημισφαιρίου που παραμένουν ανενεργά στους περισσότερους ανθρώπους. Επιτρέπει σε κάποιον να βλέπει τα πράγματα σε πολυδιάστατο χώρο πέρα από τις δεδομένες τέσσερις Ευκλείδιες διαστάσεις του χωροχρόνου, και λέγεται πως θα μας βοηθήσει στην μελλοντική εξερεύνηση του διαστήματος. Πρωτοεμφανίστηκε στις οικονομικά ανεπτυγμένες κοινωνίες του 2000 ΠΧ. Σχετίζεται με τον ηδονισμό και τον ερωτισμό. Ο Λίρι λέει πως το κύκλωμα αυτό διεγείρεται από την κάνναβη και την ταντρική γιόγκα, ή απλά με την αίσθηση της ελεύθερης πτώσης τη σωστή στιγμή.
6. Το Νευροηλεκτρικό Κύκλωμα είναι υπεύθυνο για την συνειδητοποίηση από το μυαλό του εαυτού του, ανεξάρτητα από τα πρότυπα που έχουν εντυπωθεί στα προηγούμενα πέντε κυκλώματα. Ονομάζεται επίσης «μεταπρογραμματιστικό» ή «συνείδηση του αφηρημένου». Ο Λίρι λέει πως το κύκλωμα αυτό επιτρέπει την τηλεπαθητική επικοινωνία και πως είναι αδύνατο να το εξηγήσεις σε αυτούς που έχουν αναπτύξει μόνο τα πρώτα τέσσερα κυκλώματα του αριστερού ημισφαιρίου και είναι δύσκολο να εξηγηθεί σε εκείνους με ενεργό το πέμπτο κύκλωμα. Λέγεται πως αναπτύχθηκε το 500 ΠΧ σε συνδυασμό με τον δρόμο του μεταξιού που ένωσε Ανατολή και Δύση. Ο Λίρι το συσχετίζει με το πεγιότ και την ψιλοκυβίνη (Ο Ρόμπερτ Άντον Γουίλσον το ονομάζει Μεταπρογραμματιστικό Κύκλωμα).
7. Το Νευρογενετικό Κύκλωμα επιτρέπει την πρόσβαση στην γενετική μνήμη που περιέχεται στο DNA. Συσχετίζεται με αναμνήσεις από προηγούμενες ζωές, τα Ακασικά Αρχεία, το συλλογικό ασυνείδητο και παρέχει ουσιαστικά στους ανθρώπους την αθανασία. Το κύκλωμα αυτό πρωτοεμφανίστηκε στις σέκτες των Ινδουιστών και των Σούφι στις αρχές τις πρώτης χιλιετίας. Διεγείρεται από το LSD και την Ράθα Γιόγκα (Ο Ρόμπερτ Άντον Γουίλσον το ονόμασε Μορφογενετικό Κύκλωμα).
8. Το Ψυχοατομικό Κύκλωμα επιτρέπει την πρόσβαση στην διαγαλαξιακή συνείδηση που προυπάρχει της ζωής στο σύμπαν (πολλοί την χαρακτηρίζουν ως Θεό, Υπερεγκέφαλο ή εξωγήινους) και επιτρέπει στους ανθρώπους να λειτουργήσουν εκτός χωροχρόνου και χωρίς τους περιορισμούς της Σχετικότητας. Το κύκλωμα αυτό σχετίζεται με την Κεταμίνη και το DMT από τον Λίρι (ονομάζεται επίσης από τον Λίρι Νευρο-ατομικό Κύκλωμα, ή Μεταφυσιολογικό Κύκλωμα, ο Ρόμπερτ Άντον Γουίλσον το ονομάζει Κβαντικό Μη-τοπικό Κύκλωμα.

Ο Λίρι υποστηρίζει πως το μοντέλο αυτό μπορεί να εξηγήσει μεταξύ άλλων και την κοινωνική σύγκρουση της δεκαετίας του ’60, όπου η μάζα, δηλαδή αυτοί με ενεργά τα πρώτα τέσσερα κυκλώματα που χαρακτηρίζονταν από τον Λίρι ως κοινωνικοί ηθικολόγοι, συγκρούστηκαν με τους αντι-εκπολιτιστές, δηλαδή αυτούς που είχαν ενεργό το πέμπτο κύκλωμα και χαρακτηρίζονταν ως ατομικιστές και ηδονιστές.

Το μοντέλο του Λίρι δεν έτυχε ευρείας αποδοχής από τους επιστήμονες, εν μέρει επειδή ασχολείται κυρίως με ανθρώπινα χαρακτηριστικά, επειδή δεν έχει δοθεί κάποια συγκεκριμένη ανατομική βάση για το μοντέλο και επειδή η θεωρία δεν εξηγεί τον ρόλο άλλων νευρικών δομών στα βασικά επίπεδα της συνείδησης.

Οι ιδέες του Λίρι επηρέασαν πολύ το έργο του Ρόμπερτ Άντον Γουίλσον. Το βιβλίο του Γουίλσον Prometheus Rising αποτελεί μια εις βάθος, και άκρως αναλυτική ματιά στο μοντέλο συνείδησης των οχτώ κυκλωμάτων του Λίρι.