1 0 | 0 1

Ποτέ δεν ήμουν από εκείνους που χώριζαν του ανθρώπους σε κατηγορίες. Δεν πίστευα πως μια ταμπέλα μπορεί να χωρέσει την πολυπλοκότητα της ζωής. Οι περισσότεροι όμως το κάνουν. Χωρίζουν τα πάντα σε κατηγορίες. Ακόμα και τους ανθρώπους. Ιδιαίτερα τους ανθρώπους. Τους χωρίζουν για να μπορούν να τους ξεχωρίζουν, χωρίς να χρειαστεί να ασχοληθούν πάρα πολύ μαζί τους. Κοιτάζουν την ταμπέλα, βλέπουν σε ποια κατηγορία εμπίπτουν και τους φέρονται ανάλογα.

Πάντα οι κατηγορίες είναι δύο। Ποτέ περισσότερες. Είμαστε εμείς και οι άλλοι. Οι μεν και οι δε. Λογικό από μια άποψη. Από την αρχαιότητα ο άνθρωπος έχει μάθει τον εαυτό του να λειτουργεί με το δυαδικό σύστημα. Από την εποχή του Αριστοτέλη. Μετέφερε την ιδιότητα του αυτή στους ηλεκτρονικούς υπολογιστές, στο δημιούργημα του, που το έφτιαξε «κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσίν» του. Οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές θα μπορούσαν να αποτελέσουν ένα πολύ καλό μοντέλο κατανόησης της λειτουργίας του ανθρώπινου εγκεφάλου. Μέσω των υπολογιστών, ο άνθρωπος προσπαθεί, ενσυνείδητα ή ασυνείδητα, να αποκρυπτογραφήσει τον τρόπο λειτουργίας του ίδιου του εγκεφάλου του, ξαναδημιουργώντας τον από την αρχή και βλέποντας τον να μεγαλώνει και να εξελίσσεται.

Πίσω στις κατηγορίες όμως। Αν έπρεπε να χωρίσεις τους ανθρώπους σε δύο κατηγορίες, τότε ποιες θα ήταν αυτές; Ναι, σίγουρα, ζωντανοί και νεκροί είναι ένας διαχωρισμός που δεν αδικεί πολύ ούτε τους μεν, ούτε τους δε. Αλλά από την άλλη οι νεκροί έχουν ήδη διαχωρίσει τον εαυτό τους από εμάς τους υπόλοιπους έτσι δεν είναι; Δεν παίζουν πια το ίδιο παιχνίδι με εμάς, οπότε δεν μετράνε. Επίσης υπάρχει μια μικρή ασάφεια στους ορισμούς της ζωής και του θανάτου. Ξέρω πολλούς ζωντανούς με ζωτικές ενδείξεις που θα μπορούσαν να θεωρηθούν νεκροί και πολλούς νεκρούς που επηρεάζουν τη ζωή μου περισσότερο από οποιονδήποτε ζωντανό. Όχι, αυτός ο διαχωρισμός δε μας κάνει. Άσε που υπάρχουν και πολλοί που πιστεύουν πως ο θάνατος δεν είναι στην πραγματικότητα «θάνατος», αλλά απλά μια μετουσίωση της ενέργειας σε κάτι άλλο. Και αυτοί που πιστεύουν πως ο θάνατος είναι προσωρινός και φυλάνε τα σώματά τους περιμένοντας την ώρα που αυτά θα αναστηθούν. Από όλους τους διαχωρισμούς που έχω κατά καιρούς ακούσει, δει και διαβάσει, μόνο ένας ξεχωρίζει μέσα στο κεφάλι μου. Και παρόλο που δεν ήμουν άνθρωπος που θα πίστευε πως η πολυπλοκότητα ενός ανθρώπινου όντος θα μπορούσε να χωρέσει μέσα σε ένα απλό κουτάκι, οφείλω να ομολογήσω πως αν οι άνθρωποι έπρεπε να χωριστούν σε δύο κατηγορίες, τότε θα έπρεπε να ήταν αυτές:

Οι άνθρωποι που είναι ανοιχτοί στις αλλαγές
Οι άνθρωποι που είναι κλειστοί στις αλλαγές

Νεόφιλους και νεόφοβους αντίστοιχα τους αποκάλεσε ο Ρόμπερτ Άντον Γουίλσον। Οι νεόφοβοι είναι η πλειοψηφία. Είναι αυτοί που προσπαθούν να χωρέσουν τον κόσμο γύρω τους σε συγκεκριμένες και πεπερασμένες διαστάσεις, να του επιβάλλουν «νόμους», να μπορούν να τον προβλέψουν, να τον ελέγξουν. Είναι αυτοί που πάνω από όλα τα αγαθά του κόσμου έχουν την τάξη και την ασφάλεια, που θεωρούν την αλλαγή και το χάος την πηγή όλων των κακών. Συνήθως πιστεύουν σε κάποια θρησκεία, σε κάποιο δόγμα, που τους βοηθάει να παγώνουν το μυαλό και την πραγματικότητα σε απλές και εύκολα κατανοητές μορφές. Είναι αυτοί που βοηθάνε το είδος να επιβιώσει και να παγιωθεί.

Οι νεόφιλοι είναι η μειοψηφία. Είναι αυτοί που κοιτάζουν τα πιο απλά πράγματα κάθε φορά με γουρλωμένα μάτια, λες και τα βλέπουν πρώτη φορά. Είναι αυτοί που καλωσορίζουν την έκπληξη και χαμογελάνε όταν τα πράγματα ακολουθούν περίεργες τροπές. Είναι αυτοί που κάνουν χαζομάρες, οι «Τρελοί», που βαριούνται εύκολα και ψάχνουν την αλλαγή. Συνήθως είναι καλλιτέχνες, και προσπαθούν να μετουσιώσουν στην πραγματικότητα ιδέες, σκέψεις και οράματα που αρχικά φαίνονται ξένα και ασύμβατα προς αυτή. Είναι οι μεταλλάξεις που βοηθάνε το είδος να εξελιχθεί. Τα δειλά εξελικτικά άλματα που έχει κάνει το είδος μας, οφείλονται στους νεόφιλους.

Το χάσμα μεταξύ των δύο αυτών κατηγοριών είναι τεράστιο। Η μοίρα των νεόφιλων, εφόσον είναι η μειοψηφία, είναι η να καταδιώκονται ή να χλευάζονται. Πολλοί προσπαθούν να στριμωχτούν μέσα στα καλούπια των νεόφοβων, αλλά ποτέ δεν το καταφέρνουν πραγματικά. Ασφυκτιούν.

Το γεγονός ότι οι περισσότεροι από εμάς ανήκουμε στους νεόφοβους, δεν θα έπρεπε να μας στεναχωρεί। Βλέπετε, εδώ δεν πρόκειται για διαχωρισμό τα όρια του οποίου είναι τελεσίδικα. Μπορεί κάποιος συνειδητά να μεταπηδήσει από την μία κατηγορία στην άλλη, μπορεί μάλιστα να το κάνει και χωρίς καν να το καταλάβει. Ξέρω πολλούς νεόφιλους που γίνανε νεόφοβοι χωρίς να αλλάξουν ούτε μια ιδέα μέσα στο κεφάλι τους… και αυτό ακριβώς ήταν το πρόβλημα.

Όπως και να έχει το πρώτο βήμα του να αλλάξεις κάτι, είναι να καταλάβεις πως υφίσταται, και ο μόνος τρόπος, όπως λέει και αυτή η όμορφη παροιμία, να γεμίσεις ένα ήδη γεμάτο φλιτζάνι, είναι αφού αδειάσεις πρώτα λίγο।

Ας εξελιχθούμε…