Επαναμυθεύοντας την "πραγματικότητα"

Περίπου μία δεκαετία πίσω, είχαμε στήσει με μια καλή μου φίλη μια ραδιοφωνική εκπομπή για μύθους και συμβολισμούς. Kάναμε αφηγήσεις με διάφορες θεματικές ενώ σχετική μουσική διέκοπτε ανακουφιστικά την λογοδιάρροια μας. Είχα στήσει και ένα blog σαν απόηχο αυτής της προσπάθειας που αν και δεν κράτησε πολύ έχει παραμείνει ψηλά στην επισκεψιμότητα όσων ψάχνουν για μύθους. Το όνομα και στις δύο αυτές μισοτελειωμένες προσπάθειες ήταν «Επαναμυθεύσεις». Και αν και οι προσπάθειες ατόνησαν, δέκα χρόνια μετά, η λέξη αυτή επανέρχεται σχεδόν καθημερινά μπροστά από το βλέμμα μου, σε πολλές περιστάσεις. Ερχόταν μπροστά στο βλέμμα μου, είτε άκουγα μία καινούρια εκδοχή ενός γνωστού μύθου, είτε παρακολουθούσα την κατασκευή των ειδήσεων απο τα μέσα, είτε έπαιζα ένα καινούριο παιχνίδι, είτε μιλούσα σε φίλους ή μαθητές, είτε διάβαζα ένα καινούριο για μένα μαγικό τυπικό. Επαναμύθευση...

Τότε με είχε συνεπάρει αυτός ο όρος. Είχα περάσει θυμάμαι μόλις από τους αρχετυπικούς συμβολισμούς του Jung στον Georges Bataille και τη βεβαιότητα του ότι «ζούμε μέσα σε ένα μύθο που αποτελεί την ίδια την απουσία του μύθου» και είχα καταλήξει επίσης με βεβαιότητα ότι οι ταχύτητες του μοντερνισμού επιβάλουν το τέλος των μύθων. Ποιός έχει ανάγκη το μύθο και τον συμβολισμό όταν μπορεί να έχει απευθείας σύνδεση με την «πραγματικότητα»? Άμεση, εύπεπτη, δραματοποιημένη, hardcore πραγματικότητα, κατασκευασμένη για τα μάτια μας και μόνο από μετρ του είδους.

Όταν αργότερα ανέτρεψα (μην ενθουσιάζεστε, ακόμη το δουλεύω) έννοιες όπως «πραγματικότητα» και «είναι» από τις αμέτρητες βεβαιότητες μου, δυναμιτίζοντας όλο το οικοδόμημα των επιχειρημάτων μου απέναντι σε θεούς και ανθρώπους, κατέφυγα πάλι στους μύθους. Εκεί βρήκα ανακούφιση, εκεί βρήκα κατανόηση και κυρίως εκεί βρήκα την πολυμορφία των εικόνων χωρίς λέξεις, χωρίς απόλυτους προσδιορισμούς, χωρίς πολλά πολλά «είναι». Με βοήθησε και ο Campbell και η παρατήρηση της διαμεσικής αφήγησης (transmedia storytelling) σε αυτό. Και νόμισα τότε ότι κατάλαβα γιατί έλεγε τότε ο Bataille ότι τέρμα με τους μύθους, δεν ταιριάζουν πλέον με την αλήθεια μας, με την καθημερινότητα μας. Γιατί τους χαρακτηρίζουν σαν μη μετρήσιμο μέγεθος προς τα υπόλοιπα μετρήσιμα και εμπορεύσιμα μεγέθη της.

Η αιτία δεν ήταν ο μοντερνισμός αυτός καθαυτός, ούτε καν η εκλογίκευση, ούτε καν η ταχύτητα. Κανείς λογικός δεν χάνει τη φαντασία του ή την ανάγκη του για μια καλή ιστορία. Η αιτία ήταν τα νέα μέσα. Και πιο συγκεκριμένα το γεγονός ότι η αμεσότητα τους και τα δυνατά τους φώτα, πήραν τα οικεία σκοτάδια του μύθου και τις εύπλαστες εικόνες του συμβολισμού και μας τα σέρβιραν στο πιάτο. Τα χρησιμοποίησαν, τα «απομάγεψαν», τα μετέτρεψαν σε προιόντα και εμείς τα μπουχτίσαμε ή τα αγνοήσαμε. Ότι τραβούσε η όρεξή μας…

Και εκεί μου ανοίγει εμένα η όρεξη για «επαναμύθευση». Γιατί αν μιλάμε για «επαναμάγευση», οφείλουμε πρώτα να μιλάμε με τους ίδιους μύθους και να πατάμε πάνω στα ίδια σύμβολα, και ας τα αλλάξουμε και ας τα χρησιμοποιήσουμε όπως θέλουμε, οφείλουν να έχουν μια κοινή ρίζα. Οι πιο καλοί μας φίλοι έχουν δει ίδια παιδικά με εμάς και θυμούνται απ’έξω τα ίδια παραμύθια με εμάς. Άρα εκεί κάπου ίσως βρίσκονται οι δικές μας μυθοπλασίες. Είναι γύρω μας και μέσα μας, σε αυτό το χάος από εικόνες νοηματοδοτημένες και φορτισμένες από την ίδια τη συλλογικότητα των θεατών, ικανές να αποτελέσουν πολύτιμο εργαλείο στα χέρια του επίδοξου μάγου. Μέσα από τη φιλοσοφία, τη θεωρία των συστημάτων και την ανθρωπολογία, την αρχαιολογία, τη γλωσσολογία, το συμβολισμό, μέσα από κάθε μορφή τέχνης και κυρίως μέσα από αυτό το απίστευτο πολύβουο μελίσσι ιδεών, εικόνων και πληροφοριών που δημιουργείται και διακινείται μέσα από τα κάθε λογής δίκτυα. Και οι παλιές ιστορίες και ιεροί και ανίεροι ήρωες ντύνονται με νέα ενδύματα για να προσδιορίσουμε εκ νέου την ιστορία τους με έναν τρόπο που να μιλάει σε όλους μας και κυρίως να θέλουμε να μιλήσουμε για αυτόν. Όπως και κάθε μύθος που σέβεται τον εαυτό του έτσι και αυτοί οι νέοι μύθοι αγκαλιάζονται από τα διαφορετικά μέσα, αλλάζουν μορφή όταν περνάνε από μέσο σε μέσο και από στόμα σε στόμα, από σκληρό σε σκληρό και από κεφάλι σε κεφάλι.

Και όπως ακριβώς και η συνεχής προσπάθεια για επανατοποθέτηση του μύθου στις εξωφρενικές ταχύτητες που ζούμε, έτσι και αυτές οι επαναμυθεύσεις, είχαν μια παθιασμένη αρχή και μια δυσκολία στην πραγμάτωση τους.  Όπως ακριβώς και οι προσπάθειες μου να κάνω κάτι με αυτή την ιστορία πέρα απο το να την παρατηρώ και να γεμίζω με υλικό. Ευτυχώς όμως που υπάρχουν άνθρωποι πολύ πιο σταθεροί σε αυτό απο εμένα και σας προτείνω να κάνετε μια βόλτα από το χώρο τους και από την προσπάθεια τους να ορίσουν τους νέους μύθους, τους νέους ήρωες και τους νέους θεούς. Έτσι ώστε μέσα από αυτό να γίνουμε εμείς οι αφηγήσεις μας και ίσως να ορίσουμε και εμείς από την αρχή την ανθρώπινη και θεϊκή μας φύση… ή και όχι.

Προ-αιρετικοί σύνδεσμοι

http://www.modernmythology.net/

http://www.weaponized.net/

http://www.mythencyclopedia.com/Mi-Ni/Modern-Mythology.html